W sobotę 22 października 2022 roku w Babimoście obchodziliśmy okrągły jubileusz 100 lat od czasu powstania Związku Polaków w Niemczech – organizacji, która odegrała niezwykle ważną rolę na Babimojszczyźnie w okresie międzywojennym.
Związek Polaków w Niemczech założony został w Berlinie 27 sierpnia 1922 roku. Był organizacją, która reprezentowała interesy 1,5 milionowej społeczności Polaków zamieszkałych w granicach Rzeszy Niemieckiej. Liczył 60 000 członków i był podzielony na pięć dzielnic:
– Dzielnica I – Śląsk,
– Dzielnica II – Berlin – Ziemie Połabskie,
– Dzielnica III – Westfalia i Nadrenia,
– Dzielnica IV – Warmia, Mazury i Powiśle,
– Dzielnica V – Pogranicze i Kaszuby.
Jej pierwszym prezesem był Stanisław Sierakowski, zastępcą Stanisław Kunca, a kierownikiem naczelnym dr Jan Kaczmarek. Na siedzibę centrali wybrano Berlin.
Dzielnica V, do której należała Babimojszczyzna, miała swoją siedzibę w Zakrzewie. Podzielona była na trzy okręgi – kaszubski, złotowski i babimojsko-międzyrzecki. Prezesem został ksiądz dr Bolesław Domański, zwany później Patronem.
Oddziały ZPwN na Babimojszczyźnie powstały w Nowym Kramsku, Starym Kramsku, Podmoklach Małych, Podmoklach Wielkich, Jaromierzu i Dąbrówce.
Związek Polaków w Niemczech dążył, żeby Polacy zamieszkali w granicach Rzeszy mieli pełne prawa przysługujące mniejszościom narodowym. Starał się chronić interesy swoich obywateli we wszystkich dziedzinach życia. Bronił praw do używania języka polskiego, a jednym z najważniejszych osiągnięć w walce z germanizacją było przyznanie dzieciom polskim zamieszkałym w Rzeszy Niemieckiej prawa do szkolnictwa polskiego. Dzięki aktywnej działalności ZPwN i posła Jana Baczewskiego, 31 grudnia 1928 roku pruska Rada Ministrów ogłosiła „Ordynację szkolną dla szkół mniejszości polskiej w Niemczech”.
Na tej podstawie zaczęły powstawać w Niemczech polskie szkoły. 1 maja 1929 roku powstała pierwsza na Babimojszczyźnie szkoła polska w Starym Kramsku. W tym samym roku powstały kolejne szkoły – 10 czerwca w Dąbrówce, 11 czerwca w Nowym Kramsku i w Podmoklach Małych, 25 czerwca w Podmoklach Wielkich. 14 października 1930 roku powstała szkoła polska w Babimoście.
Funkcjonowały one nieprzerwanie do 1 września 1939 roku z wyjątkiem szkoły polskiej w Babimoście, która czynna była tylko dwa lata, z powodu wielkiej presji wywieranej na rodzicach polskich dzieci. Groziła im utrata pracy i inne nieformalne sankcje, nakładane na niepokornych. Mieszkańcy wsi, pracujący głównie na roli, byli bardziej niezależni od władz niemieckich.
Tysiące członków Związku Polaków w Niemczech po 1 września 1939 roku trafiło do obozów koncentracyjnych, zostało wtłoczonych do kompanii karnych Wehrmachtu, bądź zostało zamordowanych. Za walkę o polskość zapłacili najwyższą cenę.
Towarzystwo Miłośników Ziemi Babimojskiej wspólnie z Klubem Rodła Ziemi Babimojskiej i Babimojskim Uniwersytetem Trzeciego Wieku, postanowiło uczcić okrągły jubileusz powstania tej organizacji, która w ówczesnych czasach dawała wszystkim Polakom zamieszkałym w granicach Niemiec nadzieję na powrót do ojczyzny.
W związku z odbywającymi się w Babimoście obchodami 100-lecia powstania Związku Polaków w Niemczech, sprowadzona została ze Szczecina wystawa składająca się z trzydziestu tablic opisujących historię Związku Polaków w Niemczech. Wystawę można obejrzeć na placu szkolnym przy Szkole Podstawowej w Babimoście.
Główne uroczystości rozpoczęły się w sobotę 22 października 2022 roku o godzinie 11.00 mszą świętą, odprawianą przez księdza kanonika dra Andrzeja Pielę w asyście księdza Pawła Opłatkowskiego. W trakcie liturgii został wręczony sztandar Klubowi Rodła Ziemi Babimojskiej. Głównym fundatorem sztandaru była spółka PGE Energia Ciepła S.A. Elektrociepłownia Zielona Góra. Prezes tej firmy, pan Radosław Czapski wręczył sztandar Panu Andrzejowi Kowalskiemu, prezesowi Klubu Rodła Ziemi Babimojskiej, a ten z kolei przekazał go pocztowi sztandarowemu w składzie – chorąży – pan Tadeusz Mleczak w asyście pani Danuty Błoszyk i pani Grażyny Zbieralskiej.
Po mszy świętej nastąpiła uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej, która znajduje się na cmentarzu parafialnym w Babimoście. Tablica została ufundowana przez Instytut Pamięci Narodowej z Oddziałem w Poznaniu. Aktu odsłonięcia dokonali Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN pan Wojciech Chałupka oraz prezes Andrzej Kowalski.
Na kolejną część uroczystości, w strugach ulewnego deszczu, uczestnicy udali się do sali widowiskowej Gminnego Ośrodka Kultury. Tam usłyszeli referat profesora Uniwersytetu Zielonogórskiego Tomasza Nodzyńskiego pt. „Tradycje Związku Polaków w Niemczech po II wojnie światowej na Ziemi Lubuskiej”. Następnie mieszkańcy gminy i goście przybyli na tę uroczystość obejrzeli niezwykłe i wzruszające przedstawienie w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej w Babimoście zatytułowane „O czym mówią stare zdjęcia ?” Spektakl przygotowały nauczycielki Wioleta Wernerowska i Ewelina Wozińska. Dzieciom i ich opiekunkom publiczność podziękowała burzą braw za tak ciekawe, historyczne widowisko.
Na zakończenie tej części uroczystości wystąpiła Pani Małgorzata Sitek, uczestniczka II edycji programu VOIS OF POLAND SENIOR, która zaśpiewała trzy patriotyczne utwory.
Członkowie Babimojskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku zaprosili na koniec wszystkich gości na kawę i pyszne ciasto upieczone przez Koło Gospodyń Wiejskich z Nowego Kramska.
Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy bezinteresownie włączyli się w organizację uroczystości. Wyrazy wdzięczności należą się m.in.: p.p Wiolecie Wernerowskiej, Ewelinie Wozińskiej, Miłoszowi Krawcowi, dzieciom ze Szkoły Podstawowej w Babimoście, Zbigniewowi Lehmanowi, Alfonsowi Heplowi, Bożenie Wołek, Januszowi i Urszuli Zając, Helenie Latoń, Wiesławie Kucharskiej, Bożenie Kołodziej, Zygfrydowi Pirschowi, Tadeuszowi Mleczakowi, Danucie Błoszyk, Grażynie Zbieralskiej, Romanowi Furmanowi. Dziękujemy pocztom sztandarowym z Kurkowego Bractwa Strzeleckiego, Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP, Ochotniczej Straży Pożarnej i Klubu Rodła Ziemi Babimojskiej. Szczególne podziękowania należą się Panu Stanisławowi Wieczorkowi i Orkiestrze Dętej OSP w Babimoście. Za życzliwość i pomoc dziękujemy pani dyrektor Anecie Sybis – Jeż oraz pracownikom Gminnego Ośrodka Kultury, a także pani dyrektor Szkoły Podstawowej w Babimoście Ewie Pietrusiewicz. Serdeczne słowa podziękowania kierujemy także do księdza kanonika dra Andrzeja Pieli i księdza Pawła Opłatkowskiego oraz organisty Andrzeja Gaertnera.
Na koniec trzeba powiedzieć, że tej uroczystości nie byłoby, gdyby nie upór i wytrwałość prezesa Klubu Rodła Andrzeja Kowalskiego oraz pana Dariusza Spiralskiego i prezesa Towarzystwa Miłośników Ziemi Babimojskiej Zbigniewa Wozińskiego. Pomysłodawcą i inspiratorem organizacji tej uroczystości był nieżyjący już śp. Stanisław Fabiś.
Ranga tych uroczystości byłaby niewielka, gdyby nie obecność mieszkańców i zaproszonych gości, którym bardzo serdecznie dziękujemy za udział w obchodach 100 lecia powstania Związku Polaków w Niemczech.
